Tanzimat (تنظيمات) Fermanı, Türk tarihinde Batılılaşmanın ilk somut adımıdır. 3 Kasım 1839'da Sultan Abdülmecid döneminde Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşid Paşa tarafından okunmuştur. Gülhane Parkı'nda okunması nedeniyle Gülhane Hatt-ı Şerifi (Padişah Yazısı), Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu veya Tanzimât-ı Hayriye (Hayırlı Düzenlemeler) olarak da anılır. Bu fermanla devlet kendisini yenilemesi gerektiğini söylemiştir. Fransız İhtilâli ile Osmanlı ülkesinde aydın kişiler ve yeni fikirler oluşmaya başlamıştır. Özellikle meşrutî yönetim yanlısı aydınların baskıları, yapılan ıslahatların kalıcı olması fikri ve Fransız İhtilâli ile ülkeye giren milliyetçilik fikirlerinin olumsuz etkilerinden kurtulmak amacı ile 3 Kasım 1839 tarihinde Gülhane Parkı'nda ilan edilmiştir.

Kasım 1839 günü, padişah adına Mustafa Reşid Paşa’nın okuyup ilan ettiği tarihsel ferman (Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu) ile Tanzimat hareketi başladı. Tanzimat Fermanı özelliklerinden biri, Osmanlı tarihinde ilk kez bir padişahın kendi isteği ile yetkilerini sınırlamasıdır. Nitekim Abdülmecid, o zamana kadar padişahlara tanınan mutlak bir hak olan örfi cezaları (gelişigüzel verdiği, ölüm cezaları veya siyaseten katil) verme yetkisinden vazgeçmekte, cezaların dini kurallarına ve kanuna uygun olarak mahkeme tarafından saptanacağını söylemektedir.

Öte yandan, o güne kadar istediği konularda, istediği zaman emirler çıkaran padişah, bu hakkını da bir ölçüde sınırlamakta, hukuk ku