İbretnümâ‑yı Devlet”, Osmanlı dönemi tarihçisi Mustafa Kesbî tarafından kaleme alınmıştır. 1768–1774 Osmanlı‑Rus Savaşı'nı ve bu bağlamdaki diplomatik gelişmeleri, öncesinde genel bir İslâm‑Osmanlı tarihi çerçevesi içinde değerlendirir . Yazar eserinde, Halifeler dönemi (Hulefâ‑yi Râşidîn) gibi evrelerden başlayarak, 18. yüzyılda Rusya ile imzalanan antlaşma şartlarına ve savaşın safhalarına uzanan kapsamlı bir anlatı sunar. Ancak bazı nüshalarda belgeler sistemsiz yerleştirilmiş, farklı yerlere dağılmıştır . Bu yüzden eser iki farklı yazma nüsha üzerinden değerlendirilmiştir: İstanbul Üniversitesi kütüphanesindeki ilk nüsha daha düzensiz bir kayıt içerirken, Millet Kütüphanesi’ndeki nüsha tenkit edilerek daha sistematik hâle getirilmiştir. Bu nüsha 83. varakta kesilmiştir ve Kesbî’nin yeniden yazma girişiminin tamamlanamadığı düşünülür . (not: kitabın kapağı hafif darbeli)