Rogers Brubaker'ın "Fransa ve Almanya'da Vatandaşlık ve Ulus Ruhu" (Orijinal adıyla Citizenship and Nationhood in France and Germany), sosyoloji ve siyaset biliminde çığır açan karşılaştırmalı bir çalışmadır.

​Kitap, Fransa ve Almanya'nın "vatandaş" ve "ulus" kavramlarını 19. ve 20. yüzyılda nasıl temelden farklı biçimlerde tanımladığını inceler.

​Brubaker, bu farkların "ezeli" ulusal karakterlerden değil, tarihsel ve siyasi gelişmelerden kaynaklandığını savunur.

​Fransız modelini, devlet merkezli (state-centered) ve toprağa dayalı (jus soli - toprak hakkı) olarak tanımlar.

​Fransa'da ulus, Fransız Devrimi ile birlikte siyasi bir proje olarak "devlet tarafından" inşa edilmiştir.

​Bu model, Fransa topraklarında doğan ve Cumhuriyet'in siyasi değerlerini benimseyen herkesi (teoride) asimile etmeyi (özümsemeyi) amaçlar.

​Alman modeli ise etno-kültürel (ethnocultural) ve kana dayalı (jus sanguinis - kan hakkı) olarak tanımlanır.

​Almanya'da, devletten önce var olduğuna inanılan, ortak dil ve kültüre sahip bir "Volk" (halk/ulus) anlayışı hakimdir.

​Vatandaşlık, toprağa değil, Alman soyundan gelmeye (mirasa) dayanır.

​Bu nedenle, Almanya dışında yaşayan etnik Almanlar ulusun parçası görülürken, Almanya'da doğan "yabancılar" dışlanmıştır.

​Brubaker'ın temel tezi, bu iki farklı yolun "kader" olmadığıdır.